روستای مریان از توابع بخش مرکزی شهرستان تالش، در ۳۷ کیلومتری شمال غربی هشتپر و ۱۴۳ کیلومتری رشت قرار دارد.
این روستای تاریخی از شمال به روستای ناوان، از شرق به روستای سینا هونی، از جنوب به اراضی جنگلی و از غرب به روستای آق اولر محدود می شود. روستای مریان از طریق شهر هشت پر با جادهای مناسب و زیبا قابل دسترسی است.
ارتفاع این روستای کوهپایه ای از سطح دریا ۱۰۸۰ متر است و آب و هوای آن در زمستانها سرد و در تابستان ها معتدل است.
متوسط بارندگی سالیانه آن ۱۷۳۲ میلیمتر گزارش شده است. گورستان باستانی روستا، نشانگر سکونت دیرینه اقوام تالشی در این روستاست و آثاری از حمام قدیمی منسوب به دوره صفوی و یا قاجاری مؤید قدمت کهن روستاست.
مردم روستای مریان به زبان های آذری و تالشی سخن می گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. اقتصاد روستای مریان بر پایه فعالیت های زراعی، باغداری، دامداری و صنایع دستی استوار است.
زراعت عمده روستا، کشت دیم است و گندم مهمترین محصول دیمی آن است. توتون، ذرت، سیبزمینی، یونجه و لوبیا از دیگر محصولات زراعی روستاست. زردآلو، سیب، به و گلابی از محصولات باغی آن است.
محصولات مهم دامی آن عبارتند از: گوشت تازه و انواع لبنیات، پرورش طیور خانگی مانند مرغ و بوقلمون نیز بین روستاییان رونق دارد.
مردم روستا به ویژه زنان، با بافت و تولید صنایع دستی مانند گلیم، جاجیم، شال و جوراب در بهبود وضعیت اقتصادی خانوار نقش مهمی ایفا می کنند.
معماری روستای مریان به دلیل استقرار در ناحیه کوهستانی، از روستاهای جلگ های استان گیلان متفاوت است. سقف چوبی خانه ها، لته کوبی است و درهای ورودی و پنجره ها، برای جلوگیری از سرما کوچک انتخاب شدهاند. در ساخت خانه های قدیمی از مصالح بومی سنگ، ملات کاهگل و چوب استفاده شده است.
پس از زلزله سال ۱۳۶۹، اکثر خانه ها با استفاده از مصالح جدید سیمان، آجر و تیرآهن ساخته می شوند. اتاق های خواب و پذیرایی، آشپزخانه، سرویس بهداشتی، انبار و طویله، فضاهای مشابه اکثر خانه های روستایی است.
جاذبه های گردشگری چشمانداز رودخانه پرآب کرگانرود، ارتفاعات پیرامون روستا، جنگل های انبوه و سرسبز و هوای مه آلود، تصویری رویایی پیشا روی گردشگران روستای مریان ترسیم می کند.
مراتع سرسبز و مزارع طلایی گندم، همچون کمربند درخشانی گرداگرد روستای مریان را در برگرفته اند.باغهای انبوه و پربار میوه از دیگر جاذبه های طبیعی این روستاست.
مراتع زیبای روستا همانند گردنبند زیبایی روستا را در میان گرفته اند و درختان میوه و مزارع گندم جاذبه های آن را دو چندان کرده اند.
محوطه باستانی گورستان مریان، بزرگترین گورستان پیش از تاریخ ایران است که در عرصه ای به مساحت ۴۰۰ هکتار، در مناطق ییلاقی مریان، آق اولر و تندبین گسترده شده است.
این گورستان گواه تمدن عظیم این منطقه در دوران های گذشته است، که تا اوایل دوران اسلامی تداوم داشته است. گورهای این گورستان، به صورت سه طبقه دخمه ای سنگچین شده و با لوازم مورد نیاز زندگی مردگان کشف شده اند.
حمام قدیمی مریان به احتمال قوی از آثار اواخر دوره صفوی و به احتمالی دیگر از آثار اوایل دوره قاجاری است. مصالح به کار رفته در ساخت حمام شامل خشت، ملاط، گچ و سنگ است.
در بعضی قسمت های حمام، آثاری از کاشی های تزیینی و نقاشی دیواری به جا مانده بود که تقریباً تمام آنها به سرقت رفته است.
جشنواره سوارکاری و کشتی مردان، هر ساله در مناطق ییلاقی روستا برگزار می شود و در میان جوانان طرفداران بسیاری دارد.
از بازیهای محلی روستای مریان می توان به قئیش گوتورمک یا قئیش چکدی، بورک قاچدی، خاله خاله، چیلینگ آقاج اشاره نمود، که اکثراً به طور گروهی و توسط کودکان روستا انجام می شود.
مراسم عید نوروز، همانند سایر نقاط ایران برگزار می شود. روز سلطان، دروزه، ۴۵ نوروز و بنجک از جمله مراسم ویژه فصل بهار است و مراسم شب یلدا با رسوم یوله چله، قصه چله و سیومو برگزار می شود.
مراسم بند آوردن باران و کوبیدن بر ظرف مسی برای برطرف شدن ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی نیز از آیینها و رسم های مردم روستای مریان است. برگزاری مراسم اعیاد مذهبی و عزاداری های ماه محرم نیز در روستا رواج دارد.
نوای نی چوپانان و آوازهای محلی تالشی، شور و حال خاصی به مراسم و جشن های مختلف مردم روستای مریان می بخشند.
اجرای ترانه های عاشیقی به زبان آذری، به ویژه در مراسم عروسی روستا متداول است.سرنا و دهل سازهای محلی این روستاست که در اجرای برخی آوازها و رقصهای محلی نواخته می شوند.
صنایع دستی روستای مریان، مشتمل بر بافت انواع گلیم، جاجیم، جوراب و شال است.
پوشاک غالب مردم روستای مریان، لباس های محلی مشابه لباس های تالشی است. مردان از کلاه، شلوار، پیراهن جلو بسته با یقه هفت یا بسته، نیمه تنه یا جلیقه پشمی، شال و دستکش (در فصول سرد سال) استفاده می کنند.
زنان روستا مانند زنان تالشی لباس می پوشند که شامل پیراهن بلند با دامن پرچین، جلیقه با رنگ تیره، پیژامه طرحدار و روسری های رنگی و منقش می باشد.
استفاده از پارچه های رنگی و روشن، ویژگی پوشاک زنان روستا است. کودکان روستای مریان نیز از پوشاک محلی و معمولی استفاده می کنند.
از انواع غذاهای محلی روستا می توان به آبگوشت شوربا، آبگوشت قورمه، انواع آش مانند ترش آش و آش رشته و انواع غذاهای همراه با برنج و ماهی اشاره کرد.
این روستا از سمت جنوب به مناطق جنگلی می رسد و می توان در کنار دیدن روستای مریان از مناظر زیبای جنگل هم لذت برد.
یکی از دیدنی های تاریخی روستا گورستان باستانی آن است که کهن ترین گورستان پیش از تاریخ ایرانی و سندی است بر اینکه از گذشته های دور مردمی در این منطقه زندگی می کرده اند.
گورها دخمه های چند طبقه و سنگچین شده هستند و بنابر روایتی مردگان این گورستان با وسایل زندگی خود در گورها دفن شده اند. حمامی قدیمی که متعلق به یکی از دوره های صفوی یا قاجاری است هم در روستا قرار دارد.
مریانی ها به آذری و تالشی سخن میگویند و تقریبا همه شان به دامداری، باغداری، مرزعه داری و ساخت صنایع دستی مشغول روزگار می گذرانند. باغ های انبوه مریان درخت های زردآلو، سیب، به و گلابی دارد و زنان روستایی گلیم، جاجیم می بافند.
خانه های روستا در منطقه کوهستانی قرار دارند و بنابراین ساختار آنها با باقی مناطق استان متفاوت است؛ خانه ها با سنگ و چوب ساخته شده اند. درهای خانه ها کوچک است تا سرما به داخل خانه نفوذ نکند.
رودخانه گرگانرود هم در روستا قرار دارد. شکوه رودخانه پرآب و رنگ های پاییزی درختان جنگل پوشیده شده با مه مناظر رویایی را می سازند.
مردهای روستا هر سال در جشنواره سوارکاری و کشتی شرکت می کنند و کودکان روستا هنوز هم به انجام بازی های محلی علاقه دارند.
مراسم شب یلدا با رسم های ویژه ای در روستا برگزار می شود. اهالی مریان معتقدند برای برطرف شدن ماه و خورشید گرفتی یا بندآمدن باران باید بر ظرف های مسی بکوبند.
در سفر به مریان حتما شنیدن صدای نواختن نی چوپانان و آوازهای محلی تالشی را تجربه کنید.
